Siggi Valli er á áttræðisaldri og býr einn. Situr og spilar djassplötur á milli þess sem hann bíður örlaga sinna. Og nú er Böðvar Bjarki búinn að gera heimildamynd um Sigga Valla á mótorhjóli...
Böðvar Bjarki Pétursson, kvikmyndagerðarmaður, er að klára 10 mínútna mótorhjóla-heimildamynd um Sigurð Valgarð Jónsson, gamlan mann sem hann hefur þekkt árum saman. „Þetta er nokkuð sérstæð heimildamynd að því leyti að hún er tekin eins og leikin mynd. Hún er lýst, það er stillt upp í hvert skot en það er enginn að leika annan en sjálfan sig og samtöl eru ekki lögð upp í menn nema að mjög litlu leyti," segir Böðvar.Siggi Valli er gamall sjómaður, spilaði í mörgum hljómsveitum á stríðsárunum seinni og var mótorhjólagæi á sínum tíma. „En hans ævi er ekki endilega það sem skiptir máli í þessari mynd, ég nota hann meira sem fulltrúa ellinnar. Svo er hann frábært myndefni, hann er svo fótógenískur. Það er hægt að setja hann í stól, kveikja á vélinni og myndin lifir."
Siggi Valli trommari
Böðvar gerði raunar sína fyrstu heimildamynd um Sigga Valla trommara og segist aðallega hafa verið skammaður fyrir þá mynd hér heima. „Fólki þótti hún svo skrýtin og einkennileg. Hins vegar hefur myndin vakið gríðarlega athygli alls staðar þar sem ég hef sýnt hana á hátíðum erlendis. En þetta er svolítið sérstæð nálgun. Menn eru svo vanir því að það sé verið að gera prófíla af fólki og öll skrif um myndina fóru út í að skrifa um Sigga Valla og hans bakgrunn sem er út af fyrir sig ekki málið. Siggi Valli er bara eins og hvert annað gamalmenni."Kalkaður en sniðugur
Trúr sínum hugmyndum um heimildamyndir býr Bóðvar sjálfur til atburðarásina þótt meginefnið, tilvera gamals manns, sé sótt til raunveruleikans. „Hann hittir óvænt mótorhjólamenn niðrá Hallærisplani sem bjóða honum í ferð. Hann fer og sú sena er, fyrir mína parta, óborganleg. Hún er alveg natúral. Það hefði ekki verið hægt að leika þetta. Siggi Valli er enginn vitleysingur - mjög skýr og sniðugur maður en svolítið kalkaður - og dettur inní það sem er að gerast hverju sinni. Þarna datt hann inní að það væri verið að bjóða honum í ferð og var tiltölulega búinn að gleyma því að hann væri að leika í mynd."Engin hefð á íslandi
Myndin um Sigga Valla er tekin á 35 mm filmu og verður sýnd í júlí/ágúst á undan einhverri af íslensku myndunum sem kom ast á hvíta tjaldið í sumar. Markaður fyrir stuttmyndir hér á landi er afar lítill og hefur þessi leið aðeins verið farin af Ingu Lísu Middleton og Gus Gus-hópnum, þ.e. að sýna á undan lengri myndum. „Það er gömul og gróin hefð í Noregi að sýna svona stuttmyndir á undan lengri myndum. Þeir h'ta á þetta sem krydd í sýningarhaldið hjá sór. Hér á íslandi er nánast engin hefð fyrir þessu og fátt sem kallar á að menn séu að gera svona myndir því það eru ekki miklir tekjumöguleikar í þeim."„Íslendingar halda að heimildamyndir séu bara einhverjir fréttaskýringaþættir og það er hægt að kenna RUV um ýmislegt þar..."
Útblásnir fréttaskýringaþættir
„Ég held að íslendingar hafi því miður mjög litla þekkingu á heimildamyndum og þeim möguleikum sem þær bjóða upp á. Ég segi að heimildamyndin sé að mörgu leyti hið frjálsa form kvikmyndagerðarinnar þar sem menn geti leyft sér nánast allt. íslendingar halda að heimildamyndir séu bara einhverjir fréttaskýringaþættir og það er hægt að kenna RÚV um ýmislegt þar því gegnum tíðina hafa þeir dælt út myndum sem þeir kalla heimildamyndir en eru fyrst og fremst fréttaskýringaþættir. Þessar myndir fara hvergi því„...og var tiltölulega húinn að gleymaþví að hann væri að leika í mynd."
heimsmarkaðurinn segir þetta bara lókal myndir," segir Böðvar en hann hefur fylgt stuttmyndinni sinni Glímu á nokkrar kvikmyndahátíðir og á þeim „hef ég ennþá betur áttað mig á því hvursu aftarlega á merinni við erum í þessum flokki mynda."
Frelsisþrá vs. tilbreytingaleysi
- Manni virðist myndin vera einskonar skáldskapur með realísku ívafi. Af hverju viltu halda þig við að kalla þetta heimildamynd? „Lykillinn á bak við heimildamyndina er að hún setur fram ákveðna fullyrðingu eða stemmningu eða upplifun. Það er eitthvað sem kvikmyndagerðarmaðurinn vill segja og út í gegnum alla myndina þarf hann að rökstyðja það, með þeim meðulum og aðferðum sem honum dettur í hug. Hann þarf ekki að fá allar hliðar á málum, hann er bara að gera persónulegan hlut. Það er sú regla sem ég er að vinna með í þessu. Þarna tek ég gamlan mann, sem er fallega fótógenískur, býr einn, er einangraður. Ég teikna upp ákveðna einangraða mynd af honum og er í raun og veru að vinna með einhvers konar frelsisþrá gamla mannsins vs. tilbreytingaleysi tilveru hans." Heimildamyndir þar sem dregin eru saman ólík sjónarhorn til að gefa ákveðna heildarmynd er bara ein tegundin segir Böðvar, en tegund sem nær því yfirleitt ekki að kallast heimildamynd. „Oftast nær eru slíkar myndir svokallaðar reportage. Þær fjalla um málefni líðandi stundar og eru bundnar ákveðnum tíma. Ef hins vegar tekst að gera svona heimildamynd (þar sem kvikmyndagerðarmaðurinn ætlar að fá einhvern endanlegan sannleik fyrir alla) þá verður hann að gæta þess að sá sannleikur sé tímalaus. Sá sannleikur verður eiginlega að vera dálítið svipaður eftir 10 ár. Það er afstaðan til tímans sem er kannski stóri munurinn milli fréttaskýringaþátts og heimildamyndar."
lóaDagur-Tíminn
Laugardagur 28. júní 1997
